بررسی و تحلیل ساختار ادبی مدح و معراج پیامبر(ص) در متون منظوم فارسی تا پایان قرن ششم (با تأکید بر آثار سنایی، جمال الدین اصفهانی، خاقانی، نظامی و عطار)

مدح و معراج پیامبر?، از موضوعات کهن در ادبیات فارسی است. برخی از شاعران پارسی گو، در کنار پرداختن به موضوع توحید و خداشناسی، به بعد دیگر اصول دین یعنی نبوت پیامبر? توجه کرده اند. آنان با برشمردن برخی از صفات و ویژگی های والای آن حضرت، به مدح و گاهی به وقایع معراج پرداخته اند. این نوشتار، به رویکرد شاعرانی چون سنایی، جمال الدین، خاقانی، نظامی و عطار در این زمینه می پردازد و ضمن بررسی و تحلیل ساختارهای ادبی مورد استفاده آن ها، به حجم و کاربرد این ساختارها در آثار آنان اشاره می کند. بدیهی است میزان اطلاعات قرآنی، روایی و تاریخی و نیز محبت و ارادت هر یک از این شاعران را از تعداد ابیاتی می توان دریافت که به موضوع مدح و معراج پیامبر? اختصاص داده اند. گفتنی است تا اوایل قرن ششم قمری، شاعران یاد شده از لحاظ خلاقیت و هنر شعری در زمینه مدح و معراج پیامبر?، سرآمد شاعران دیگر به شمار می آیند. براساس این پژوهش، خاقانی و نظامی بیش تر به ساختار ادبی معراج توجه کرده اند، در حالی که شاعران دیگر به ویژه عطار، به جنبه های تاریخی و روایی مدح و معراج، بیش از جنبه ادبی آن پرداخته اند.